NGHỆ THUẬT GHÉP GỐM: Chùa ghép gốm độc nhất Hà Thành

Không phải được xây dựng từ gỗ, gạch ngói thông thường, ở Hà Nội có một ngôi chùa được làm từ gốm sứ độc nhất vô nhị, ít người biết đến là chùa Hưng Ký (phố Minh Khai, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội). Ngôi chùa được xem là công trình kiến trúc nghệ thuật độc đáo này được xây dựng từ cuối vương triều Nguyễn.

Có lẽ ít người biết đến ngôi chùa này vì mặt tiền của nó bị bao vây bởi hàng quán nhếch nhác… Nhưng qua cổng tam quan, du khách thực sự choáng ngợp khi biết trên khuôn viên 3.000 m2, các hạng mục kiến trúc của chùa từ tam quan, tam bảo đến phật điện, nhà tổ đều được trang hoàng bởi những bức cuốn bằng gốm sứ, tạc khắc hoa văn tinh xảo qua gần 80 năm vẫn còn bóng màu men gạch.

Tòa tam bảo kiến trúc theo kiểu tường xây, chia làm 7 gian gồm 12 cột chính, mỗi cột cao 7 m, vuông 30 cm. Mái chùa được lợp ngói ống, đầu gắn chữ "Thọ". Trên nóc mái có bày chính giữa một chiếc nậm đựng nước cam lồ, thứ nước mà nhà Phật dùng để cứu độ chúng sinh...

Toàn cảnh chùa Hưng Ký nhìn từ gác chuông

Cổng tam quan hút người xem bởi thế đứng đồ sộ, được xây theo kiểu gác chuông hai tầng mái. Bốn cột đồng trụ đỉnh có chạm chim phượng, lồng đèn và đắp tứ linh. Cổng chính gồm tứ trụ nối với tam quan tạo nên thế nguy nga, vững chãi. Hai mặt ngoài cổng phụ có đắp phù điêu hình voi ngựa, tám góc mái chạm hình rồng chầu nguyệt. Các mặt trụ đều có câu đối chữ Hán, chữ Nôm bằng sứ tráng men màu trông hệt như một bức tranh thủy mặc.

Một di sản quý giá nữa mang tính thẩm mỹ cao ở chùa Hưng Ký đó là 3 pho tượng gỗ đồ sộ: Đức Phật A Di Đà cao 3,86 m làm bằng gỗ phủ sơn, tượng Phật Di Lặc cũng bằng gỗ sơn son và tượng Phật Thích Ca đản sinh. Ngoài ra, hai gian đầu hồi tam bảo còn có hai tòa Thập điện Diêm vương được cấu trúc theo kiểu động, miêu tả chân thực cảnh sống nơi trần gian và ngục tối.

Không quá lời khi nói rằng, chùa Hưng Ký là một kiệt tác của Phật giáo thời cận hiện đại. Tiếc thay, kiệt tác ấy lại đang bị lấn át, phá hoại bởi hàng quán nhếch nhác. Hy vọng trong thời gian tới, Nhà nước và các cấp chính quyền sẽ chú trọng bảo tồn và giữ gìn di tích quý giá này, để mãi ngàn đời, chùa Hưng Ký xứng đáng với điều ngợi ca mà cư sĩ Lã Nam Mai khi vãn cảnh nơi đây đã nói: “Bên Long Thành dựng ngôi chùa/Nào tiên nào Phật điểm tô muôn vàn/Việc thần đạo kể làm sao xiết/ Phía Hà thành tỏ nét tài hoa/Danh lam đọ Bắc kỳ ta/ Thực là bậc nhất thuyền gia lâu đài...”.